سبک شناسی شعر صلاح عبد الصبور

چکیده «صلاح عبد الصبور» یکی از مهمترین پیشگامان جنبش شعر نوی عرب در مصر و هم ردیف شاعرانی همچون بدر شاکر سیاب، نازک الملائکه، عبدالوهاب بیاتی، خلیل حاوی و دیگر طلیعه داران این جنبش می باشد. وی در سال 1931 در شهر زقازیق مصر متولد شد و تحصیلات خود را در رشته ی ادبیات عرب در دانشگاه قاهره به اتمام رساند و به تدریس و سپس نویسندگی و سرودن شعر روی آورد. با ادبیات اروپا و نویسندگان و شاعران آنجا آشنایی پیدا کرد و از «تی.اس.الیوت» در افکار و سبک، تأثیر زیادی پذیرفت. عبد الصبور از آرایش های کلام بیزار بود بنابراین زبان او به زبان روزمره ی مردم نزدیک شد و از ضرب المثل های رایج در زندگی مردم بهره برد و به موضوعات مبتلابه جامعه پرداخت؛ چرا که وظیفه ی شعر و شاعر را، خدمت به جامعه و مردم می دانست و همواره اندیشه ی اصلاح جامعه را در درون داشت و لذا شاعری اندوهگین و رنجور و دردمند بود. اما شیوه ی کار در این پژوهش بدین صورت است که پیش از پرداختن به زندگی و سبک عبد الصبور، با مطالعه ی دیدگاههای نویسندگان و صاحب نظران در مورد سبک و سبک شناسی، به چارچوب کلی کار دست می یابیم. پس از آن وارد مطالعه ی زندگی و اشعار وی شده و از موارد مکرر در اشعار وی مانند تکرار و اسطوره و روابط درون متنی و...فیش برداری نموده و نهایتاً به سبک بیان ویژه ی او می رسیم. البته عبد الصبور نیز همانند سایر ادباء و شعراء از کلیه ی علوم بلاغی و ادبی بهره برده ولی چون پژوهش حاضر از زاویه ی سبک شناسی به آثار او می نگرد، بنابراین همه ی مسائل ارزش سبکی نداشته و قابل ذکر در این گفتار نبوده است. این پایان نامه در چهار فصل ارائه شده که پس از کلیات پژوهش، در فصل نخست، به مفهوم سبک و سبک شناسی پرداخته شده است تا چارچوب یک کار سبک شناسانه روشن شود. در فصل دوم پس از سیری در زندگانی پنجاه ساله ی عبد الصبور به نخستین سطح از سطوح سبک شناسی متون یعنی سطح زبانی پرداخته ایم که خود این سطح به سطوح آوایی، لغوی و نحوی تقسیم می شود. در گفتار سوم به ویژگی های فکری اشعار صلاح عبد الصبور پرداختیم و مسائلی را که دغدغه های فکری او بوده اند، مورد بررسی قرار داده ایم. فصل چهارم که سطح ادبی نام دارد به مسائل بیانی و بلاغی پرداخته با این تفاوت که تمام این مسائل چون ارزش سبکی نداشته اند مورد بررسی قرار نگرفته اند و تنها مبحث رمز، نماد، اسطوره وبینامتنی (تناص) که به طور برجسته در شعر او بوده، مورد ارزیابی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که در ترجمه ی اشعار از ترجمه های موجود در مقالات فارسی مورد استفاده در این پژوهش مانند ترجمه های دکتر سید حسین سیدی و ترجمه های دکتر فرامرز میرزایی وهمکاران نیز در مواردی بهره برده ایم.